آینده عرضه خودرو در بورس کالا چگونه رقم خواهد خورد؟

طبق گزارشات اخیر، تنش‌ها پیرامون عرضه خودرو در بازار بورس کالا همچنان ادامه دارد. روز گذشته مدیرعامل ایران‌خودرو از نیت این شرکت برای عرضه محصولات خود در بورس کالا خبر داد، اما شورای رقابت اعلام کرده هیچ‌گونه مجوزی برای این اقدام صادر نکرده است.

ماجرای عرضه خودرو در بورس کالا از زمستان ۱۴۰۰ شروع شد و طی این مدت، بین بورس کالا، خودروسازان، نهادهای دولتی و شورای رقابت تنش‌های بسیاری به وجود آمده است. بارها خودروسازان با هدف نقدینگی و شفافیت برای این اقدام گام برداشتند، اما شورای رقابت مانعی در برابر این حرکت بود.

اولین خبر از عرضه خودرو در بورس کالا در دی ۱۴۰۰ منتشر شد و به طور رسمی در اردیبهشت ۱۴۰۱ آغاز شد. هدف این اقدام، شفاف‌سازی قیمت‌ها و حذف واسطه‌گران بود. با این حال، این عرضه به زودی به‌طور موقت متوقف شد و مجدداً با موانعی از سوی شورای رقابت مواجه شد.

در سال ۱۴۰۰، افزایش فاصله بین قیمت کارخانه و بازار آزاد مشاهده شد و بورس کالا با ارائه قیمت توافقی، درصدد کاهش رانت و نقش واسطه‌گران برآمد. عرضه‌های اولیه در بازار بورس کالا با استقبال سرمایه‌گذاران مواجه شد و اختلاف قیمت قابل توجهی بین بورس و بازار وجود داشت. بعضی خودروها تا ۳۰۰ میلیون تومان ارزان‌تر عرضه می‌شدند.

در چنین شرایطی، وزارت صمت ابتدا با عرضه خودرو در بورس مخالف بود، اما به یکباره موضع خود را تغییر داد. با این حال، شورای رقابت بازهم مانع از انجام این عرضه‌ها شد و اعلام کرد که مجوزی برای خودروهایی که تحت قیمت‌گذاری دولتی هستند، صادر نکرده است.

عرضه خودرو در بورس می‌تواند رانت و واسطه‌گری را کاهش دهد و در میان مدت ثبات اقتصادی به ارمغان آورد، اما مخالفت‌ها در سال‌های اخیر همچنان ادامه داشته است.

در زمستان ۱۴۰۱، احمد اسدیان از سازمان بازرسی کل کشور انتقادات خود را نسبت به این اقدام اعلام کرد، و تأکید داشت که عرضه خودرو در بورس به نفع تولیدکننده است و نه مشتری. بعضی کارشناسان بر این باورند که با عرضه خودرو در بورس، به مصرف‌کننده زیان وارد شده و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

با توجه به شرایط اقتصادی و زیان‌دهی ایران‌خودرو به دلیل قیمت‌گذاری دولتی، مدیرعامل این شرکت به استفاده از ظرفیت بورس کالا برای عرضه خودرو اصرار دارد و معتقد است که این اقدام به تثبیت قیمت‌ها کمک می‌کند.

همچنین، جهرمی از بورس کالا اشاره کرده که شفافیت بالای بورس می‌تواند بسیاری از مسائل پیشین را حل کند و سازوکار اثربخشی ارائه دهد.

علی‌رغم نفعی که بورس کالا می‌تواند برای عرضه خودرو داشته باشد، برخی اقتصاددانان همچنان درباره قانونی بودن این حرکت سؤالاتی دارند و تأیید می‌کنند که نیاز به مجوز صریح شورای رقابت وجود دارد.

حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازار سرمایه، اظهار داشت که بورس کالا به دلیل شفافیت بالا می‌تواند جایگزین مناسبی برای رفع مشکلات قیمت‌گذاری باشد و شورای رقابت باید از این ظرفیت بهره برداری کند.

محمد خبری‌زاد به این باور است که مخالفت شورای رقابت با این موضوع تنها باعث تداوم مشکلات و عدم استفاده از تجربه موفق بورس کالا در این زمینه خواهد شد.

در نهایت، علی رحمانی تصریح کرد که عدم شفافیت و پایبندی به زیان‌دهی در خودروسازی، همچنان مشکلات گذشته را تکرار کرده و راه‌حل موقتی برای رفع این مسائل ارائه نشده است.