اعتراض ایران‌ خودرو به قیمت‌گذاری‌ها؛ توقف فروش خودروها!

بر اساس گزارش‌های موجود، صنعت خودروی ایران همچنان با انحصار روبروست و خریداران به دلیل عدم وجود رقابت واقعی، مجبور به انتخاب از میان گزینه‌های داخلی محدود هستند. طبق گزارش منتشر شده از سوی رسانه ملی، شرکت ایران خودرو از ابتدای سال جاری تاکنون هیچ‌گونه عرضه‌ای به بازار نداشته و اعلام کرده که این وضعیت تا زمان اصلاح قیمت محصولات ادامه خواهد داشت.

پس از انتشار این خبر، پیگیری‌ها از واحد روابط عمومی ایران خودرو بی‌نتیجه ماند و اعلام شد که آن‌ها نیز در حال تهیه گزارشی هستند که به زودی منتشر خواهد شد.

در حالی که تلویزیون دولتی از عدم فروش ایران خودرو در سال جاری خبر داده، پس از واگذاری سهام این شرکت به بخش خصوصی، انتظارات برای بهبود وضعیت عرضه افزایش یافت. با این حال، به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروی کشور همچنان با اقدامات مختلف درصدد حفظ این وضعیت است.

این نحوه عملکرد ایران خودرو در گذشته مؤثر بوده و احتمال دارد که دولت بار دیگر تحت تأثیر درخواست‌های این شرکت قرار گیرد. اما آیا ایران خودرو حاضر به از دست دادن حمایت‌های دولتی در ازای آزادسازی قیمت‌ها خواهد بود؟

تلاش ایران خودرو برای افزایش انحصار در بازار

بازار خودرو ایران تحت تسلط دو تولیدکننده بزرگ داخلی یعنی ایران خودرو و سایپا قرار دارد. مدت‌هاست وعده‌هایی برای آزادسازی واردات خودرو و کاهش این انحصار داده شده، اما این وعده‌ها عملاً محقق نشده و با مخالفت‌هایی مواجه شده‌اند، به‌طوری که سهم خودروهای وارداتی در بازار بسیار اندک باقی مانده است.

در این شرایط، توقف عرضه توسط بزرگ‌ترین تولیدکننده کشور نمی‌تواند صرفاً یک تصمیم اقتصادی باشد. این اقدام به نوعی به عنوان فشاری بر مراجع قانونی و تصمیم‌گیرنده تلقی می‌گردد تا ایران خودرو بتواند قیمت‌های مدنظر خود را اعمال کند.

این موضوع را پیچیده‌تر می‌سازد وقتی بدانیم که این شرکت همچنان از یارانه‌ها و حمایت‌های دولت بهره‌مند است. اقدامات حمایتی شامل معافیت از مالیات، دسترسی آسان به وام‌های بانکی و حمایت تعرفه‌ای از تولیدات داخلی، ابزارهایی هستند که دولت برای حمایت از صنعت خودروسازی در اختیار این شرکت قرار داده است.

سوال کلیدی این است: آیا ایران خودرو با توقف فروش، حاضر به چشم‌پوشی از این حمایت‌ها خواهد بود؟

قطع عرضه محصولات توسط ایران خودرو در شرایطی رخ داده که طبق اعلام خود شرکت، تولید خودروهای سواری در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد افزایش داشته است. سوالی که پیش می‌آید این است که اگر فروش متوقف شده، چرا تولید ادامه دارد؟ آیا خودروهای تولیدشده در انبارها نگهداری می‌شوند تا در زمان مناسب با قیمت‌های بالاتر به بازار عرضه شوند؟

نگاه نکردن در مقابل چنین تصمیم‌هایی از سوی دستگاه‌های نظارتی و سیاست‌گزار راه را برای تکرار چنین رفتارهایی در آینده هموار می‌کند. در بازاری که تحت کنترل تعداد محدودی تولیدکننده است و واردات نیز عملاً متوقف شده، شرکت‌هایی مانند ایران خودرو با ابزاری چون توقف عرضه می‌توانند توازن بازار را به هم زده و قیمت‌های خود را دنبال کنند. چنین اقداماتی فشار زیادی بر بازار خودرو و مصرف‌کنندگان وارد می‌آورد.

اما آیا این بار نهادهای نظارتی وارد عمل خواهند شد تا از حقوق مصرف‌کننده دفاع کنند، یا اینکه مجدداً قدرت خودروسازها بیشتر از ظرفیت‌های سازمان‌های دولتی و حکومتی خواهد بود؟

با اخباری که درباره احتمال عرضه مجدد خودرو در بورس کالای کشور منتشر شده، احتمال دارد خودروهایی که توسط تولیدکنندگان ذخیره شده‌اند، با قیمت‌های بالاتر از طریق بورس عرضه شوند. این بازار می‌تواند به ایجاد قیمت‌های جدیدی برای خودرو منجر شود و به جای ایجاد شفافیت، احتمال بروز رانت و فساد جدیدی را افزایش دهد.